Ertan Özensel

Mücahit Gültekin

Meryem Åžahin

Özet: Bu çalışmada dinin aile hayatına etkisi problem edinilmiÅŸ; hem Müslüman, hem de farklı inançlara sahip bireyler üzerinden din psikolojisi bakış açısıyla bu iliÅŸkiyi ele alan çalışmalardan hareketle konuya dair derleme yapılmış, araÅŸtırmaların getirdiÄŸi mevcut durum anlaşılmaya çalışılmıştır. AraÅŸtırmada dindarlık ve aile deÄŸiÅŸkeni ele alınmakla birlikte, konunun kapsamı “eÅŸler arası iliÅŸkiler” olarak sınırlandırılmış ve mevcut çalışmaların derlenmesi ve deÄŸerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yapılan araÅŸtırmalar deÄŸerlendirildiÄŸinde evlilik kriterlerini belirleme, evlilik istikrarı, evlilik baÄŸlılığı, aile içi problemlerin önlenmesi ve çözümü, evlilik doyumu gibi deÄŸiÅŸkenlerle dindarlığın iliÅŸkili bulunduÄŸu; dindarlığın genellikle aile hayatına olumlu etkileri olduÄŸu görülmüÅŸtür. Öncü ve daha fazla sayıda araÅŸtırma Hristiyan inancı merkezli olarak ABD’de yürütülmüÅŸ olmakla birlikte, son yıllarda Müslüman ya da farklı inançlara sahip bireyler üzerinde de araÅŸtırmalar yürütülmektedir. Gelinen aÅŸamaya kadar yapılan çalışmalar ortaya genel bir resim koymuÅŸ olsa da bu alanın geliÅŸmeye ihtiyaç duyduÄŸu görülmektedir. Ä°slam inancına özgü ayırt edici yapıların ortaya konması, dindarlığın farklı aile tiplerindeki etkilerinin anlaşılmaya çalışılması, boylamsal çalışmalar yürütülmesi, aracı deÄŸiÅŸkenlerin gündeme alınması gibi öneriler dikkate alınarak tasarlanacak araÅŸtırmalar alanının geliÅŸimine katkı sunacaktır. Mevcut araÅŸtırmaların bulgularından hareketle evlilik öncesi eÄŸitimler, aile danışmanlığı, çift-aile terapisi gibi uygulamalı alanlarda dindar bireylerin dini ve manevi yaÅŸantılarının dikkate alınması ve kültüre duyarlı bir ÅŸekilde destekleyici rolde kullanılması önerilmektedir. 

Mehmet Fatih Güloğlu

Özet: Babanın aile üyeleri üzerinde kırılamaz bir gücünün (patria potestas) olduÄŸu aile sosyolojisi metinlerinde dile getirilir. 21. yüzyılda, özellikle psikoloji merkezli tartışmalarda bir çocuÄŸun geliÅŸiminin merkezinde babanın olduÄŸu belirtilir. Bu iddianın haklı olduÄŸu yanlar olmakla birlikte babanın tek merci olması en basit ifade ile bir abartı; aile bireyleri üzerindeki gücünün aşırılığına vurgu ise babaya yapılan ciddi bir haksızlık olarak deÄŸerlendirilebilir. Ancak baba ya da babalık konumu aile içindeki iliÅŸki aÄŸlarında etkili ve de ÅŸekillendirici bir yere sahiptir. Babanın sahip olduÄŸu pozisyonun toplumsal ve sembolik anlamı nasıl bir ailenin inÅŸa edileceÄŸini veya nasıl bir toplumda yaÅŸadığımızın bir özetidir. Bu metinde “aile içinde babanın pozisyonu etik bir temelde nasıl kurulabilir?” sorusu sorulmuÅŸtur. Öncelikle babalık kavramı etik merkezli bir sorgulamaya tabi tutulmuÅŸtur. Kendi kanından olan veya ‘kendisine ait olan’ bir varlığı (çocuÄŸu) merkeze alan babalığın etik olarak ‘aynılaÅŸtırıcı’ bir yaklaşıma sahip olmasının ahlaki olarak problemli olduÄŸunun altı çizilmiÅŸtir. Çalışmada babanın da öteki tarafından -yani bizzat çocuk tarafından- inÅŸa edildiÄŸi söylenerek ‘sorumluluÄŸun’ kurala uyma olarak yorumlanmasının önüne geçilirse ahlaki sorumluluk temelinde bir aile inÅŸasının önünün açılabileceÄŸi öne sürülmüÅŸtür. BaÅŸkası için olan baba, ailede sorumluluk temelinde ‘iyi yaÅŸamın’ imkânını açığa çıkarabilir. Böylece ‘sorumluluk’ odaklı ve erdemli ailenin inÅŸasının mümkün olabileceÄŸi gibi erdemli babalar ve çocuklar yetiÅŸtirmenin tarihsel koÅŸulları aÅŸikâr kılınabilir.

AyÅŸe Canatan

Özet: Ä°nsanların içine doÄŸduÄŸu aile her yaÅŸ döneminde farklı destekler vererek toplumun üyelerinin yaÅŸamlarını sürdürmesini saÄŸlamaktadır. Her yaÅŸ döneminde olduÄŸu gibi yaÅŸlılık döneminde de ailenin etkisi önemlidir. Ailenin yaÅŸlı üzerindeki etkileri geçmiÅŸten günümüze deÄŸiÅŸiklik göstermiÅŸtir. GeçmiÅŸte yaÅŸlılar geniÅŸ ailenin bir üyesi olarak yaÅŸlandıkça pasif bir hayatı sürdürürken ve daha erken yaÅŸlarda ölürken, günümüzde saÄŸlıkta ilerlemeler, teknoloji ve eÄŸitimde geçirilen yılların artışı ile yaÅŸlıların yaÅŸam biçimi deÄŸiÅŸmiÅŸ ve kendi çekirdek ailelerinin içinde yaÅŸamlarını sürdürmeye baÅŸlamışlardır. Bu durum yaÅŸlıların daha aktif ve uzun bir yaÅŸam sürmelerine imkân saÄŸlarken diÄŸer taraftan ileri yaÅŸlarda bakım sorunu ile yüzleÅŸmelerine yol açmıştır.

Olgun Gündüz

Döne Ayhan

Özet: Aile, toplumsal yapıdaki varyasyonlara koÅŸut olarak her dönemde üzerine tartışmaların gerçekleÅŸtiÄŸi bir kurumdur. Küresel ve yerel düzeydeki kültürel, siyasi, ekonomik, saÄŸlık ve benzeri alanlardaki geliÅŸmeler aile kurumuna yansımaktadır. Bu noktada aileye dair tüm politikaların toplumsal arenada etkili olduÄŸu söylenebilir. Türkiye’nin tarihsel perspektifine bakıldığında siyasi devamlılığın olmaması ve ekonomik krizler politikalarda sürekliliÄŸi engellemiÅŸtir. YaÅŸanan toplumsal zihniyet dönüÅŸümünün aile kurumu üzerinden okunması söz konusudur. 2002 sonrasında yaÅŸanan deÄŸiÅŸimle aile politikalarında nispeten düzenli ve sistematik yapı amaçlanmıştır. Bu çalışmanın aile politikalarının tarihsel süreçte geçirdiÄŸi tüm detayları analiz etmesi imkân dâhilinde deÄŸildir. 2002 sonrası aile politikalarında benimsenen yaklaşım ve uygulamaların deÄŸerlendirilmesi bu çalışmanın temel amacı olacaktır. Türkiye’de ailenin korunması ve güçlendirilmesi politikaların temelini oluÅŸturmaktadır. Bu çalışmada aile politikalarının arka planını anlayarak hedef aktörler olarak kadın, çocuk ve yaÅŸlı perspektifinde uygulanan hizmetler incelenecektir. Aile politikalarının güncel görünümünün geçmiÅŸle kıyasla ciddi bir ilerleme kaydedildiÄŸi bilinmektedir. Son olarak, toplumsal dinamiklerin ekseninin hızlı bir ÅŸekilde deÄŸiÅŸtiÄŸi aile politikalarında gelinen noktada Türkiye’nin bulunduÄŸu durum deÄŸerlendirilecektir. Toplumu var eden koÅŸulların dikkate alınarak sürdürülebilir aile politikalarının üretilmesi gerekliliÄŸi sonucuna varılmıştır.

Hasan Hüseyin Taylan

Özet: Türkiye’de evlenme oranlarındaki düÅŸüÅŸ, çocuk sahibi olmadaki azalış, tek başına yaÅŸayan hanelerdeki artış gibi ailenin krizine dair göstergelerin yanı sıra boÅŸanmalarda ve tek ebeveynli ailelerde hızlı bir artış söz konudur. Aile bütünlüÄŸünün korunması, boÅŸanma sürecindeki eÅŸlerin, süreci saÄŸlıklı biçimde yönetebilmesi ve eÅŸler arasındaki anlaÅŸmazlıkların çözümlenmesi için alternatif çözüm yollarından biri olan aile arabuluculuÄŸu, birçok ülkede uygulansa da ülkemizde uygulamaya henüz geçmemiÅŸ ve uygulanması gerekli bir modeldir. Aile arabuluculuÄŸu, boÅŸanma süreci öncesindeki, boÅŸanma sürecindeki ve boÅŸanma sonrasındaki anlaÅŸmazlıklarda tarafları çözüme eriÅŸtirmeyi hedefler ve anlaÅŸmazlıklarda özellikle çocukları ve eÅŸleri korumayı esas edinir. Temelde aileyi, özelde eÅŸ ve çocukları koruyan sosyal politikalar, aile refahı çerçevesinde Türkiye’de daha çok Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı aracılığıyla yürütülmektedir. Ne yazık ki aile arabuluculuÄŸu ihtiyaç olmasına raÄŸmen uygulamaya geçmemiÅŸ bir modeldir. Bu çalışmada aile arabuluculuÄŸu, sosyolojik, hukuki, mesleki ve uygulama yönleriyle deÄŸerlendirilmiÅŸ; halihazırda bu sistemi kullanan ülkelerin bazılarının uygulamalarına ve temel ilkelere temas edilmiÅŸtir. Ayrıca aile arabuluculuÄŸunun ülkemizde uygulanmasını kolaylaÅŸtıran yasal statüsü ve sosyolojik zorunluluÄŸuna deÄŸinilmiÅŸtir.

Ä°brahim Nacak

Özet: GeçmiÅŸten bugüne mimarlık ve aile iliÅŸkisi giderek daha kompleks bir hal almaktadır. Ä°nsanın biyolojik varlığının devamını saÄŸlayan en temel unsur ailedir. Ailenin yeryüzünde (tabiat içinde) varlığını güvenle sürdürmesini saÄŸlayacak yapı olarak ev ise mimari yapıtların tarihteki ilk ürünlerinden birisidir. Evin sığınma ve barınma iÅŸlevi öncelikle fiziki bir yapıyı ortaya çıkarmış olsa da ailenin tarihsel, sosyal ve kültürel özellikleri eve çeÅŸitli iÅŸlevler kazandırmıştır. Bu iÅŸlevler aile üyelerinin sayısına, statüsüne ve rollerine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸmiÅŸtir. Evin iÅŸlevleri, ailenin iÅŸ bölümü, tüketim, kimlik, kültürel aktarım gibi ihtiyaçlarına karşılık gelmektedir. Evin mimari yapısı malzemeden tekniÄŸe, iÅŸlevden estetiÄŸe kadar çok boyutlu özellikler taşımaktadır. Bu makalede evin mimari açıdan yaÅŸadığı dönüÅŸüm

Nuh Akçakaya

Özet: Kaynana gelin çatışması, Türk aile yapısı içerisinde kadim bir gerilim alanını resmeder. Ama bu çatışma, ailedeki gerilim hattını temsil ettiÄŸi kadar bir dayanışma, tolerans ve sorun çözme kültürünü de oluÅŸturmaktadır. Dolayısıyla Coser’cı bir perspektif üzerinden bakıldığında çatışmanın bir iÅŸlevi de söz konusu olabilmektedir. Bu perspektifle kaynana gelin çatışmasını konu alan bu makale, çatışmayla beraber ailenin sorun çözme becerilerini ortaya koymak için tasarlanmıştır. Bilhassa oÄŸul ve koca hükmündeki erkeklerin gözünden, kavgaların hangi sebeplerden dolayı ortaya çıktığının, kavganın taraflarının birbirlerine nasıl davrandıklarının ve nihayetinde bu kavgaların nasıl sonlandırıldığının anlaşılması literatüre özgün bir katkı sunabilecek niteliktedir. Bu minvalde araÅŸtırmada, amaçlı örneklemle 331 kiÅŸiden yüzyüze anket verisi toplanmıştır. Nicel veriler, SPSS 24 paket programıyla betimleyici istatistiklerin yanında faktör analizi, tek yönlü varyans analizi, t test, korelasyon analizi, uyum analizi, basit doÄŸrusal ve çoklu regresyon analizi gibi testlerle analiz edilmiÅŸtir. Sonuç olarak çatışma sıklığının; tarafların okuryazar olmaması, kaynana ve gelinin birlikte geçirdiÄŸi zaman, kocaların boÅŸanma isteÄŸi gibi bazı deÄŸiÅŸkenlerle anlamlı bir iliÅŸkisinin olduÄŸu görülmüÅŸtür. Bunun yanında gelin cimriliÄŸinin, oÄŸlanın annesine naif yaklaşımının ve annesini adaletli görmesinin kavgayı azalttığı; kaynana ve gelinin birlikte zaman geçirmesinin de kavgayı artırdığı anlaşılmıştır. Bu deÄŸiÅŸkenler, kavga sıklığını %15,1 oranında açıklarken; kavga sıklığının boÅŸanma isteÄŸini açıklama düzeyi %7,7 olarak bulunmuÅŸtur. Son olarak erkeklerin arabuluculuk stratejilerinin annelerine karşı daha ılımlı; eÅŸlerine karşı da daha doÄŸrudan olduÄŸu anlaşılmıştır.

Abdulkadir Ä°nce

Özet: Bu çalışma, bireylerin gündelik yaÅŸam içerisindeki düÅŸünme, hissetme ve eylemde bulunma biçimleriyle aile ve akrabalık iliÅŸkilerinin nasıl baÄŸlantılı olduÄŸunu anlamaya ve açıklamaya çalışmaktadır. Bu bakımdan çalışmanın nihai hedefi, aile ve akrabalık iliÅŸkilerinin bireysel eylem üzerindeki etkisini katılımcıların kendi anlam dünyaları ve bakış açılarından hareketle incelemektir. Çalışmanın konusu ve amacı gözetilerek nitel araÅŸtırma yöntem ve teknikleri kapsamında Malatya’nın Battalgazi ve YeÅŸilyurt ilçelerinde ikamet eden yirmi dört katılımcı ile yüz yüze ve derinlemesine görüÅŸmeler yapılmıştır. Sahadan elde edilen veriler üzerinde tematik analiz gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. AraÅŸtırma bulgularından hareketle bireylerin gündelik yaÅŸam içerisindeki düÅŸünme, hissetme ve eylemde bulunma biçimlerinin aile ve akrabalık iliÅŸkisi içerisindeki insanlarla olan etkileÅŸimlerine baÄŸlı olduÄŸu; bireylerin eylemlerini hayatlarındaki en önemli deÄŸerlerin başında gelen aileleri ile girmiÅŸ oldukları etkileÅŸimler çerçevesinde inÅŸa ettikleri; dolayısıyla bireylerin eylemlerini gerçekleÅŸtirirken hem ailelerinin beklentilerini hem de kendi istek ve arzularını dikkate aldıkları sonucuna ulaşılmıştır. 

Gamze Abi Cingü & Suvat Parin

Özet: Aileyi merkeze alan çalışmalarda aile yapısında meydana gelen deÄŸiÅŸimlere odaklanma sorunsalı önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle evlilik yaşı, eÅŸ seçimi, çocuk sayısı, boÅŸanma ve evlilik biçimi gibi hususlarda yaÅŸanan farklılaÅŸmaları anlamlandırma çabası sosyolojik çalışmalarda bir kümelenmeye yol açmış görünmektedir. Tür, kompozisyon ve iliÅŸkiler ağı açısından geniÅŸ bir yapıya iÅŸaret ettiÄŸinden aile formunda yaÅŸanan deÄŸiÅŸimleri baÅŸka iliÅŸkiler ve parametreler üzerinden de okumak mümkündür. Gelin-kaynana iliÅŸkileri bu türden bir özellik taşımaktadır. Ä°ki kadın aktörünün deÄŸiÅŸen sosyo-ekonomik geliÅŸmelere baÄŸlı olarak aile içindeki rol, statü ve etki alanları deÄŸiÅŸebilmektedir. 

Rukiye Geçer

Özet: Bir aile içinde yaÅŸamını sürdüren birey, rolleriyle gündelik pratikleri üzerinde bir düzen oluÅŸturmaktadır. Kadının ev içindeki gündelik rutinler, erkeÄŸinse ev içinin ihtiyaç duyduÄŸu kaynakları edindiÄŸi ev dışındaki gündelik rutinlerle hayata katılımı da bu düzenin tahsis edilmesi için gerçekleÅŸmektedir. SosyalleÅŸme süreciyle baÄŸlantılı bir ÅŸekilde, kadınlık rolleri ve rutinleri ile erkeklik rolleri ve rutinleri, bu makale içinde toplumsal cinsiyet rolleri olarak deÄŸerlendirilmiÅŸtir. Genel olarak ev içiyle anlamlandırılan kadınlık rollerinin kadınları sosyalleÅŸmeden alıkoyma boyutunun rol ve kamusal görünürlüÄŸe yüklenen deÄŸeri deÄŸiÅŸtirdiÄŸi düÅŸünülmüÅŸtür. Bu baÄŸlamda mesleki uzmanlaÅŸma sosyalleÅŸme deÄŸerini belirleyen ölçütlerden biri olarak görülmüÅŸtür. Bu açıdan bakılarak meslek sahibi olmadığı için sosyalleÅŸemediÄŸi, kamusal görünürlüÄŸü kısıtlı olduÄŸu düÅŸünülen ev kadını özneyi temsil eden genel kanı tartışılmıştır. Literatürdeki tartışmalar referans alınarak aile fertleri, toplumsal çevre ve diÄŸer bakışlara dikkat çekilmiÅŸtir. ‘Ev kadını olmak’ ile ‘kendine ve sorumlu olduÄŸu diÄŸer fertlere yetme’ duygusu arasındaki baÄŸlantının ‘çalışma hayatına katılım’ baÄŸlamı, altı çizilen unsurları oluÅŸturmuÅŸtur. Makalede ulaşılan sonuç, çalışma hayatına katılımla birlikte eÅŸ olma, anne

Mustafa Ruhi Åžirin

Ä°nsanlık tarihi boyunca farklı medeniyetlerin geliÅŸtirdiÄŸi en önemli kurumdur aile. Genel hatlarıyla aile, geleneÄŸin dünyasıyla modernleÅŸme arasında iki farklı sosyoloji evreninden oluÅŸur. DeÄŸiÅŸen çocuk ve çocukluÄŸu da bu iki sosyoloji arasında anlamaya yönelebiliriz. GeleneÄŸin ailesi modern aile zihniyetiyle karşı karşıya geldiÄŸi tarihten bu yana temel karakterini korumak için direniyor. Bu karşılaÅŸmada ailenin sosyal, kültürel ve ekonomik yapıları dönüÅŸtükçe ‘aile kurmak ve çocuk sahibi olmak’ da modern aile anlayışını belirleyici duruma geliyor. GeleneÄŸin ailesi kodlarına dayalı karakter dizgesine göre inÅŸa edilirken, modern aile ekonomik bir iÅŸletme anlayışına göre yapılandırılıyor. Ailenin geleneÄŸimizde ilk deÄŸiÅŸiminin ve evrilmesinin Tanzimat Dönemiyle baÅŸladığı kabul edilir. Cumhuriyet Dönemi modernleÅŸme politikaları aracılığıyla ilk müdahale edilen alanları aile, lisan ve maariftir. 1960’lı yıllarda baÅŸlayan BeÅŸ Yıllık Kalkınma Planlarının en çok üzerinde durduÄŸu ailede sosyal, kültürel ve ekonomik yapı sorunlarıysa geleneÄŸin ailesiyle modern aile arasındaki zihniyet çatışmasıyla ilgilidir. Özellikle 1980’li yıllarla birlikte modernleÅŸme, küresel ekonomik sistemle birlikte aile kurma tarzını daha da dayattığı bir aÅŸamaya iÅŸaret ediyor. Türkiye toplumunun eÄŸitimli nüfusu için ‘aile kurmak’ ‘iÅŸletme kurmak’ anlamında bir anlayışa dönüÅŸme eÄŸilimi içine girdiÄŸi söylenebilir. Ne yazık ki çocuk sahibi olmak da ‘iÅŸletme kurmak’ anlayışına göre ÅŸekilleniyor artık. 

Özge Pınaroğlu

Özet: Bu çalışmada hemen hemen her toplumda farklı biçimlerde gerçekleÅŸtirilen evlilik merasimleri mekân, ritüel ve aktörler üzerinden incelenmektedir. Öncelikle törensel bir eylem olarak ritüeller küreselleÅŸme ve popüler kültür etkisi üzerinden deÄŸerlendirilmektedir. Evlilik merasimlerinin dönemsel olarak yeni evli gelinler tarafından nasıl algılandığı, geleneksel ve modern anlamda ne gibi farklılıkların yaÅŸandığı çalışmanın temel sorunsalını oluÅŸturmaktadır. AraÅŸtırmada merasimlerin gerçekleÅŸtikleri mekânlar, bu merasimleri gerçekleÅŸtiren ve etki eden kiÅŸilerin sosyal konumları tanımlayış biçimleriyle evlilik merasimlerinin yeniden biçimlenmesinde dönüÅŸen pratiklere odaklanılmıştır. Saha araÅŸtırması olarak nitel araÅŸtırma yöntemi ile yarı yapılandırılmış görüÅŸme ve gözlem teknikleri kullanılmış, veriler 24 yeni evli gelin ve 10 gelin adayından elde edilmiÅŸtir. AraÅŸtırmanın bulgularında günümüz evlilik merasimlerinin küreselleÅŸme, teknolojik geliÅŸmeler ve kültür endüstrisi alanlarındaki büyük deÄŸiÅŸimlerle farklı formlara büründüÄŸü görülmüÅŸtür. Ailelerin geleneksel yaklaşımlarının aksine yeni gelinlerde gelenek ve ritüeller mantıksal çerçevesini kaybetmiÅŸ görünmektedir. Evlilik merasimlerinin gerçekleÅŸtirildiÄŸi mekânlara yükledikleri anlam ve yaÅŸam tarzları arasında benzerliÄŸin önemsenmeye baÅŸlamıştır. Yeni evli gelinlerin eÄŸitim seviyeleri ile evlilik ve düÄŸün süreci kararlarında kendi kararlarını alabilmeleri arasında anlamlı bir baÄŸlantılı bulunmaktadır. 

Gülşen Öğüt

Özet: Meslek ve toplumsal cinsiyet olguları birbirilerine benzer ÅŸekilde bireyin toplumsal rolünü ÅŸekillendirmenin yanında bir statü kazanmasına neden olmaktadır. MesleÄŸin cinsiyetlendirilmesi doÄŸrudan mesleÄŸin toplumsal statüsünü de tartışmaya açmaktadır. AraÅŸtırmanın amacı bu baÄŸlamda kadın yoÄŸun meslek gruplarında çalışan erkeklerin mesleklerinin cinsiyetlendirilmesini nasıl deneyimlediklerini keÅŸfetmektir. Erkeklerin kadın yoÄŸun meslekleri nasıl deneyimledikleri ve mesleklerine dair algılarının nasıl ÅŸekillendiÄŸi soruları araÅŸtırmanın temel problemini oluÅŸturduÄŸundan bu araÅŸtırma kuramsal düzlemde nitel araÅŸtırmaya uygun düÅŸmektedir. Derinlemesine görüÅŸme yapılan bu araÅŸtırmada veri toplama aracı olarak yarı- yapılandırılmış mülakat formu araÅŸtırmaya katkı saÄŸlamaktadır. Formun oluÅŸturulmasında görüÅŸmecilerin mesleÄŸe baÅŸlama hikayeleri, mesleki deneyimleri ve meslekte toplumsal cinsiyet rollerinin deneyimlenmesi ana temalardır. AraÅŸtırmanın güvenilirliÄŸinin ve temsil gücünün arttırılması amacıyla görüÅŸmecilerden baÅŸka bir görüÅŸmeciye yönlendirmesi istenmiÅŸtir. AraÅŸtırma sürecinde farklı sermaye biçimlerine sahip meslek grupları tercih edilmiÅŸtir. 10 HemÅŸire, 10 Kuaför ve 7 Anaokulu öÄŸretmeni ile görüÅŸme saÄŸlanmıştır. GörüÅŸmeci ifadelerinin tekrar etmesiyle veri doygunluÄŸuna ulaşılmış, saha süreci tamamlanmıştır. Mülakat verileri betimsel analiz tekniÄŸiyle sınıflandırılarak, yorumlanmıştır. AraÅŸtırma sonuçlarına göre toplumsal cinsiyet rollerinde eÅŸitlik argümanı öne sürülse de cinsiyet rollerine dayalı ayrımlar sürmektedir. GörüÅŸmeciler, meslekleri ‘kadın mesleÄŸi’ olarak cinsiyetlendirilse de meslekte iÅŸ bölümünü ve davranış biçimlerini eril düzlemde ÅŸekillendirmektedir. Toplumsal cinsiyet rollerinin anlamlandırılmasında ve davranış biçimlerinin ÅŸekillenmesinde ekonomik, kültürel, sosyal ve sembolik sermayenin etkili olduÄŸu gözlemlenmiÅŸtir. 

Havva Nur Ä°leri

Özet: Bu araÅŸtırmada engelli birey ailelerinin toplumun geri kalanından farklılık sergileyen taraflarının incelenmesi, günlük yaÅŸamları hakkında bilgi sahibi olma, sosyal hayatları ile ilgili konuları gözler önüne serme ve geleceÄŸe dair endiÅŸelerine kulak verme amaçlanmıştır. AraÅŸtırmada nitel araÅŸtırma yöntemi kullanılmıştır. Yedi yaşın üstünde engelli evladı olan aileler arasından amaçlı örnekleme modeli ile otuz aile ile yüz yüze derinlemesine mülakat yapılarak veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiÅŸ ve temalaÅŸtırılarak yorumlanmıştır. Engelli birey ebeveynleri her ÅŸeyden önce engelli bireyin ihtiyaçlarını karşılayıp sonrasında kendilerinin günlük temel ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler. Sosyal hayata katılabildikleri kısıtlı zamanda da toplumun çok nadir muhatap olduÄŸu engellilere ve ailelerine, onların yaÅŸayışlarına aÅŸina olmadıklarından ya da önyargılı olduklarından dolayı bakışların farklılaÅŸabildiÄŸi görülmektedir. Engelli birey ailelerinin toplumdan ve toplumsal kurumlardan beklentilerinin; maddi ve manevi gündelik hayatlarının kolaylaÅŸması, sosyal hayata dâhil olup topluma ait hissetme, kendilerinin ve engelli evlatlarının geleceklerinin güvence altına alınması ile toplumdaki dezavantajlı konumlarından sıyrılma, toplumun homojen bir unsuru olma olduÄŸu araÅŸtırmamızın genel bir sonucunu oluÅŸturmaktadır.

Hüseyin Çil

Metafor bir teÅŸbih türüdür. Ancak bildiÄŸimiz manadaki teÅŸbihten çok daha güçlü bir anlam oluÅŸturur. “Aslan gibi cesur oÄŸlum” dediÄŸimizde çocuk aslana benzetilir. Burada bir benzeyen ve benzetilen iliÅŸkisi vardır ki bu iliÅŸki ister istemez hiyerarÅŸiktir. ÇocuÄŸunu aslana benzeten ebeveyn, doÄŸal olarak aslanın kendi çocuÄŸundan daha güçlü olduÄŸunu kabul etmiÅŸ olur. Oysa metafor, bu iliÅŸkiyi bay pas eder ve aradaki iliÅŸkiyi hiyerarÅŸik olmaktan çıkarır. “Aslan oÄŸlum” dendiÄŸinde benzetmenin gücü, mukayese edilen taraflar arasındaki hiyerarÅŸiyi ört pas edecek derecede artar. Bu nedenle metaforlar, benzeyen zayıf ile kendisine bir ÅŸey benzetilen güçlü arasındaki iliÅŸkiyi, eÅŸitler arasındaki bir iliÅŸkiye doÄŸru evriltir. Böyle bir dilsel imkanın biraz söz ehli olanlar için hayatın her alanında hayli kullanışlı olduÄŸu aÅŸikardır. 

Hatice Ebrar Akbulut

Murat Demir

Klasik anlatılardan postmodern anlatılara deÄŸin edebiyat ve toplum ikilisi her toplumsal yapının kayıt defteri mahiyetindedir. ÇoÄŸu düÅŸünür, edebiyatın genel anlamda sosyoloji için yeterli düzeyde toplumsal gerçeklikle baÄŸdaÅŸmadığını ifade etmiÅŸ olmasına raÄŸmen, söz konusu edebi çalışmaları içinden çıktıkları toplumsal ÅŸartlardan bağımsız olarak ifade etmek oldukça zordur. Nitekim bu hususa dikkat çeken Alver ÅŸöyle bir açıklama yapar: Edebiyat, gündelik yaÅŸam ve pratiklerinin neredeyse tamamından beslenip ÅŸekillenmiÅŸ bir sanat kurumu olarak daima topluma ayna tutan bir kurumdur (2006, s. 34). Ä°laveten Leo Löwenthal, Edebiyat, Popüler Kültür ve Toplum isimli çalışmasında, “gerçek” bir edebi eseri içinden çıktığı tarihsel ve toplumsal ÅŸartlardan bağımsız olarak düÅŸünmek ve ona sıradan masa başında yazılmış, kurgusal metin gözüyle bakmak esere ihanettir (2017, s. 8-9). Çünkü bir yazın eserini üreten yazar, içinde doÄŸup büyüdüÄŸü baÄŸlamın üretimi olan bir tiptir. 

Tuba Büyüktosunoğlu Yaylalı

Gülsen Çankal

 Özlem AydoÄŸmuÅŸ Ördem tarafından kaleme alınan “Çocukluk Sosyolojisi” adlı eser, çocukluÄŸu toplumsal bir olgu olarak ele almakta ve çocukların toplum içerisindeki konumlarını, deneyimlerini, iliÅŸkilerini ve sosyal yapı içerisindeki etkileÅŸimlerini inceleme nesnesi haline getirmektedir. Kitabını besleyen ilk kaynak yazarın 2016 yılında kaleme aldığı “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Romanında Çocuk” adlı eseridir. Yazar, incelediÄŸi romanlardan hareketle erken modernleÅŸme döneminde çocukluk üzerinde cariye, köle, esir gibi kavramların ön plana çıktığı, Servet-i Fünun döneminde ise yabancı okulların, mürebbiyelerin ve batılı yaÅŸam tarzının çocuk üzerinde etkili olduÄŸu, MeÅŸrutiyet’ten Cumhuriyet’e kadar ise çocukların milliyetçi ideolojiye uygun ÅŸekilde aile deÄŸerleri ve eÄŸitimle yetiÅŸtirilmesinin hedeflendiÄŸini iddia etmiÅŸtir (2016). Yazar, Çocukluk Sosyolojisi adlı eserini kaleme alırken aynı zamanda Türkiye ve diÄŸer ülkelerde yaptığı gözlemler, izlediÄŸi filmler, sosyal iliÅŸkiler ve eleÅŸtirilerini bir araya getirmiÅŸtir. Kitap, toplam beÅŸ bölümden oluÅŸmaktadır. Kitapta, çocukların toplum içindeki konumları, iliÅŸkileri ve sosyal yapı içerisindeki etkileÅŸimlerinin yanı sıra çocukların sosyal olarak inÅŸa edildiÄŸi ve toplumun kültürel, ekonomik, siyasal ve kurumsal yapıları tarafından etkilendiÄŸi de vurgulanmıştır. Eser aynı zamanda çocuk hakları, çocuk iÅŸçiliÄŸi, çocuk yoksulluÄŸu, çocuk istismarı, çocuk eÄŸitimi, engelli çocuk gibi konular ile çocukların sosyal rolleri ve cinsiyet kimlikleri üzerinde tartışma yürütmektedir. 

Hanım Keleş

1980’ler ile akademi dünyasına giren, 90’lı yıllardan itibaren sıkça tartışılan bir konu olan küreselleÅŸme, dünyayı pek çok açıdan etkileyen bir durum olmuÅŸtur. Sosyal medya ve kitle iletiÅŸim araçlarının yaygınlaÅŸması neticesinde hızlanan küreselleÅŸme, toplumları ekonomik, siyasal, sosyal, çevresel ve kültürel olarak etkilemektedir. KüreselleÅŸme ile beraber sınırlar ortadan kalkmış ve toplumlar daha önce hiç olmadığı kadar büyük bir etkileÅŸim içine girmiÅŸtir. Tüm dünyayı etkisi altına alan küreselleÅŸmenin en çok tartışıldığı alanlardan birisi kültürel küreselleÅŸmedir. Son yıllarda teknolojik geliÅŸmelerin artması ve yeni iletiÅŸim araçlarının yaygınlaÅŸması ile birlikte kültürel küreselleÅŸmenin etkileri daha görünür hale gelmeye baÅŸlamıştır. Kitle iletiÅŸim araçları popüler kültürü tüm dünyada görünür kılmakta ve yerel olanı da popüler hale getirmektedir. KüreselleÅŸme ile birlikte gündemimize giren popüler kültür kavramı, günümüz toplumları için kültürel yıkım olarak da yorumlanmakla birlikte aynı zamanda büyük bir kazanç kapısına dönüÅŸmüÅŸ durumdadır. 

Ahmet Faruk KoÅŸar

Mona A. Tufan tarafından yazılan “Ä°nsan, Hakikat ve Anlam Rene Guenon’da Modern Ä°nsanın Anlam Problemi” isimli eser Ä°nsan yayınları tarafından yayımlanmıştır. Eserde günümüz dünyasının anlaşılmasında kritik bir öneme sahip olan moderniteden ve modernitenin insan tasavvurundan bahsedilmektedir. Bir boyutuyla modernite insanın nicel, ölçülebilir özelliklere dayalı olarak tanımlandığı bir çaÄŸdır. Söz konusu kavram aydınlanma, rasyonalite, ilerlemecilik gibi kavramlarla yakından iliÅŸkilidir. Bu çaÄŸ yeni disiplinlerin ortaya çıkışı ve özellikle Aydınlanma dönemi ile birlikte bireyin, toplumun ve hayatın pozitivist yöntemlerle kavranacağına dair bir bakış açısını da beraberinde getirmiÅŸtir. Dolayısıyla modernite, duygu alanına yer vermemesi ile “gerçekçi” ve “pozitivist” bir bakış açısı olarak karşımıza çıkmıştır.