DİVAN KALEMİ
Mimari, insan yaşamının temel odaklarından biri olan yapıyı ve binayı kurma, inşa etme, tasarlama, ölçülerini belirleme ve güzelleştirme sanatıdır. Bir yapı ve bina yaparken, belli bir estetik, kültür, inanç, gelenek bakışıyla hareket etme tarzıdır. İnşayı ‘öylesine’ bir şekilde değil, bilerek, tasarlayarak, aklederek, ince ince düşünerek kurma işidir. İnsanın zorunlu ve fonksiyonel bir şekilde çine girmek zorunda kaldığı yapının biçimsel, işlevsel, estetik, içeriksel yönlerini belli kaidelere, anlayışlara, uygulamalara ve geleneğe bağlı kalarak gerçekleştirme sanatı ve bilimi olan mimari/mimarlık, toplumun ve insanın yönelimlerini, davranma biçimlerini, algılarını, yaşama tarzlarını hem belirleyen hem de yansıtan bir özellik sunar. Bu yönüyle mimarlık mesleği ve sanatı, teknik özelliklerinin yanı sıra derin toplumsal, kültürel, siyasal, tarihsel ve psikolojik yönleriyle belirginleşir.
Sosyoloji Divanı, yeni sayısında sosyoloji ile mimarlığı bir kavşakta buluşturmayı deniyor. ‘Mimarlığın İzinde’ adını verdiği dosyada, insani ve toplumsal olanı mimarlığın tecrübe alanında görmeyi deniyor. Mimarinin mutlak anlamda çok yönlü bir sanat olduğunu, toplumsal süreçlerle yoğun bir şekilde iç içe yer aldığını, toplumsal okuma alanı olduğunu dikkatlere sunuyor. Yapının ve binanın sadece inşaat işi olmadığını, yapının toplumsalı anlama ve tanıma, ona yön verme ve ufuk açma gibi çok mühim işlevler sunduğunu hatırlatmak istiyor.
Kentlerin, kasabaların, yapıların, binaların fütursuz bir şekilde dönüştürüldüğü, yıkıldığı, garip heyulalarla yeni biçimlere ulaştırıldığı günümüzde, mimarinin sesine kulak vermenin bütün kent aktörlerinin boynunun borcu olduğunu dile getirmek istiyor. Kentin, kasabanın ve köyün sadece inşaat konusu olmadığını, en temel duygu, fikir, inanç ve kültür olduğunu hatırlatmak istiyor.
Mimarlık ve sosyoloji buluşmasında, mimarinin toplumsal yönlerine ışık tutan makalelerden oluşan dosya, Sıtkı Karadeniz’in mimarlık üzerinden gündeme getirdiği ‘usül’ tartışmasıyla başlıyor. Ömer Faruk Günenç, Mardinevleri üzerinden mahremiyet okuması gerçekleştiriyor. Erhan Berat Fındıklı, barınma kültürü tarihi içinde kübik apartman imgesini ve apartman içindeki dünyayı inceliyor. Emin Selçuk Taşar, son dönemlerde cami mimarisinde tartışmalara dahil olan Çamlıca Camii’ni ihtiyaç kavramı etrafında irdeliyor. Melek Kutlu ve Halil İbrahim Düzenli, ortak makalelerinde Cumhuriyet Dönemi İstanbul'unda camii mimarisinin farklı boyutlarını tartışıyor. Murat Şentürk, mimarlığın ve sosyolojinin karşılaşma alanı olarak kamusal mekânı yazıyor. Dosya ayrıca; Vedia Derda Taşar’ın ‘Fiziksel İnşadan Enformasyonel İnşaya: Kentsel Mekânın Network Kentinde Dönüşümü’; Ömer Faruk Günenç’in ‘Ankara’nın İnşasında Bir Mimar: Arif Hikmet Koyunoğlu’; Faruk Turğut’un ‘Bir Şehir Düşlemek: Turgut Cansever Mimarlığı Üzerine Bir Çözümleme’; Lerzan Aras’ın ‘Yerin Ruhunun İzleri: Mimarlığın Masumiyet Çağına Dönüşü’; Ahmet Çaycı’nın ‘İslam Mimarisinde Anlam Meselesi’; Abdullah Asım Divleli’nin ‘Arap Milliyetçiliğinden Yerel Kimlik İnşâlarına, İstisnaî Bir Durum: “İçerideki” Filistin Kimliğinin İnşâsı’; Aynur Can’ın ‘Mekân, Kültür ve Politika Bağlamında Denizli Kent Kimliği' yazılarını ihtiva ediyor.
Bu sayının sohbeti, ülkemizin önde gelen mimarlarından ve yazarlarından Prof. Dr. Uğur Tanyeli ile gerçekleştirilmektedir. Mimarlık ve sosyoloji çalışmalarına hakim bir hoca olan Tanyeli, mimarlık, felsefe ve sosyoloji ilişkilerini merkeze alan önemli hususlara dikkat çekmektedir.
Kenar Kayıt, Ahmet Demirhan'ın yaratıcı okumalarından biriyle başlıyor. Ejder Ulutaş, taşra sosyolojisinde dikkat çeken toplumsal tipler yazısıyla; M. Taner Türk ise bir karşılaştırmalı edebiyat çalışmasıyla Kenar Kayıt bölümünde yer almaktadır.
Hayat Sahnesi, dosya konusu ile ilgili yazılara ve yapı, inşa, mekân okumalarına dahil olmaktadır. Hattat Fatih Özkafa, mimari ile birleşen sanatlara değinmektedir. Mimar Feyza Yarar, dünya yerleşme tarihinin mühim odaklarından biri olan Çatalhöyük’ü değerlendirmektedir. Seyfettin Kurt, Konya’nın özgün çarşılarından biri olan Saray Çarşısı; Köksal Alver, bir cadde örneği olarak Hürriyet Caddesi; Zeki Saka, ahşap ev; Feyzeddin Aytepe ise Kütahya’nın hanlarından biri olan Kabadayı Hanı yazılarıyla mimarlık ve sosyoloji ilişkisini merkeze almaktadır.
Kitaplık bölümü, mimarlık ve kent okumalarını merkeze alarak okumayı, okunanlar üzerine yazmayı, kitaplar üzerinden farklı tartışmalar açmayı cesaretlendiren kitap analizlerine yer vermektedir.
Selam ile...
İÇİNDEKİLER
5 DİVAN KALEMİ | Editör
DOSYA: MİMARLIĞIN İZİNDE
9 Sıtkı Karadeniz | “Usul”ü Yöntemin Öznesi Kılmak: Bir Kavramsal İz Sürme Denemesi
23 Ömer Faruk Günenç | Bir Mitolojik "Yapı": "Mardin Evi"nde Mahremiyet
37 Erhan Berat Fındıklı | Türk Romanında Barınma Kültürü, Kübik Apartman İmgesi ve Toplumsal Cinsiyet (1930-1945)
71 Emin Selçuk Taşar | İhtiyaç Kavramının Mekân Politiği: Çamlıca Camii Örneği
89 Melek Kutlu - Halil İbrahim Düzenli | Cumhuriyet Dönemi İstanbul’unda Cami Mimarisi
109 Murat Şentürk | Mimarlığın ve Sosyolojinin Karşılaşma Alanı Olarak Kamusal Mekân
127 Vedia Derda Taşar | Fiziksel İnşadan Enformasyonel İnşaya: Kentsel Mekânın Network Kentinde Dönüşümü
137 Ömer Faruk Günenç | Ankara’nın İnşasında Bir Mimar: Arif Hikmet Koyunoğlu
155 Faruk Turğut | Bir Şehir Düşlemek: Turgut Cansever Mimarlığı Üzerine Bir Çözümleme
171 Lerzan Aras | Yerin Ruhunun İzleri: Mimarlığın Masumiyet Çağına Dönüşü
189 Ahmet Çaycı | İslam Mimarisinde Anlam Meselesi
203 Abdullah Asım Divleli | Arap Milliyetçiliğinden Yerel Kimlik İnşâlarına, İstisnaî Bir Durum: “İçerideki” Filistin Kimliğinin İnşâsı
219 Aynur Can | Mekân, Kültür ve Politika Bağlamında Denizli Kent Kimliği
SOHBET
233 Uğur Tanyeli ile Söyleşi: Toplumsallık Üretim Biçimi Olarak Mimarlık
KENAR KAYIT
247 Ahmet Demirhan | Göbeğini Kaşıyan Adamın Psikanalizi I: Türklük ve Melankoli
279 Ejder Ulutaş | Taşradan İnsan Manzaraları
311 M. Taner Türk | Patricia Melo’nun “Inferno Rio Cehennemi” ve Aslı Erdoğan’ın “Kırmızı Pelerinli Kent” Adlı Eserlerinde Şehir ve Suç
HAYAT SAHNESİ
327 Fatih Özkafa | Mimaride Buluşan Sanatlar
329 M. Feyza Yarar | Çatalhöyük
337 Seyfettin Kurt | Şehrin Çeyiz Sandığı: Saray Çarşısı
343 Köksal Alver | Hürriyet Caddesi
349 Zeki Saka | Ahşap Ev -Yaşanmış Zaman Numunesi IV: Mekân/Ev-
365 Feyzeddin Aytepe | Kütahya’da Bir Han: Kabadayı Hanı
KİTAPLIK
371 Hüseyin Özil | Mimarlığı Görebilmek
375 Salim Danış | Üç Habitus
379 Tuba Duman | Ömrüm Ankara
383 İbrahim Nacak | Şehir Hakkı
391 Bedir Sala | Oyuk Topraklar: İsrail’in İşgal Mimarisi
401 ÖZETLER
416 YAZARLAR
